Aanklacht tegen ’een uit de hand gelopen landelijke tragedie’

In de Sint Jozefkerk in Arnhem werden gisteren 1294 kaarsen aangestoken. Eén voor ieder kind met gedragsproblemen dat onterecht in een jeugdgevangenis zit, vanwege plaatsgebrek in zorginstellingen. Ouders hebben veel kritiek op deze gang van zaken. © Herman Engbers

Kerst 2007
Trouw 24-12-2007

HOHOHO!

Uit met aluminiumfolie beplakte potten komen waxinelichtjes te voorschijn, evenveel als er kinderen met gedragsproblemen in jeugdgevangenissen zitten. ’Hartelborgt 20, Den Engh 77, OG Heldringstichting 119, Rentray 226’. Zo gaat de lijst door, tot het totaal van 1294 is bereikt en de trappen naar het priesterkoor van de Sint Jozefkerk in Arnhem vol staan met waxinelichtjes.

Voor de dertig aanwezigen is het nog een hele klus om de lichtjes aan te steken. In de leegstaande kerk wordt het iets minder koud. Voorzitter Rob Brakel van de Stichting Misplaatst spreekt van ’een uit de hand gelopen landelijke tragedie.’

Bijna 1300 kinderen met gedragsproblemen zitten op dit moment in justitiële jeugdinrichtingen, omdat de reguliere hulpverlening geen plaats zou hebben. Volgens Brakel klopt dat niet. Er zouden ’tientallen’ behandelplekken niet bezet zijn. „Dus ook het argument van de wachtlijsten of gebrek aan plaatsen klopt niet meer.” Ouders met kinderen in een jeugdgevangenis melden dat hun kind er traumatische ervaringen heeft opgedaan. Er zijn volgens de Stichting Misplaatst gevallen bekend van kinderen die in een jeugdinrichting aan drugs verslaafd zijn geraakt, zwanger zijn geworden of zelfmoord hebben gepleegd.

Onder een statie van de kruisweg zit Trees. Ze is net bij haar 14-jarige zoon op bezoek geweest, die ’achter mijn rug om’ van een observatiekliniek is overgeplaatst naar een jeugdinrichting. „Schandalig! Zo kan je toch niet met kinderen omgaan.” Trees’ zoon zag er ’slecht’ uit. Met Kerst mag ze niet op bezoek. „Eén uur bezoek per week, daar moet ik dan weer zeven dagen op teren.”

Zoals tientallen andere ouders probeert ze haar zoon uit de gevangenis te krijgen. En als hij nergens anders terecht kan, dan maar thuis. „Alles beter dan de gevangenis.”

Bij de lichtjes staan foto’s van kinderen. Het geeft de kerk een wat macabere sfeer, ondanks twee feestelijk verlichte kerstbomen op het altaarverhoog. Door de luidsprekers klinkt een moderne versie van Stille Nacht. De overeenkomsten tussen het kerstverhaal en ’misplaatste’ kinderen liggen voor het oprapen: kou, eenzaamheid, nergens welkom.

Kim (16) viert Kerstmis dit jaar thuis. Na twee jaar omzwervingen door de jeugdzorg is ze bij haar moeder terug, omdat er geen behandelplek vrij is. Ze heeft zelfs een jaar in België gezeten om maar uit de jeugdgevangenis te blijven. „Bizar dat je je kind in het buitenland moet plaatsen omdat er in Nederland geen plek is”, zegt haar moeder.

Gesloten jeugdzorg in plaats van gevangenis
Minderjarige jongeren, die vanwege zeer ernstige gedragsproblemen niet meer thuis kunnen wonen, maar geen strafbaar feit hebben gepleegd, worden meestal opgesloten in een jeugdgevangenis. Daar zijn ook suïcidale jongeren bij en slachtoffers van loverboys.
Zij zitten vast om ze tegen zichzelf te beschermen en te behandelen.

Ongeveer de helft van de 2500 plekken in de jeugdgevangenis wordt bezet door jongeren die formeel geen strafbaar feit hebben begaan. Ze verblijven daar meestal zes maanden tot twee jaar.

Ouders en politici hebben veel kritiek op het samenplaatsen van de twee groepen, de ene binnengekomen via het strafrecht de andere via het civielrecht. Kinderrechters en gevangenisdirecteuren stellen echter dat de verschillen gering zijn, omdat beide groepen jongeren ernstige gedragsproblemen hebben en best samen behandeld kunnen worden.

Het kabinet vindt het samenplaatsen van de twee groepen toch ’naar de huidige maatschappelijke maatstaven ongewenst’. Voor jongeren met ernstige gedragsproblemen ontwikkelt het kabinet daarom een aparte vorm van zorg: gesloten jeugdzorg. De Eerste Kamer schaarde zich deze week unaniem achter een nieuwe wet die dit regelt.

Dat betekent dat vanaf 1 januari 2008 kinderen met ernstige opvoedproblemen niet meer in een jeugdgevangenis komen, maar in een instelling van de jeugdzorg. Het duurt nog tot 2010 voor er voor alle civielrechtelijke geplaatsten een plek is in zo’n nieuwe instelling. Vandaar dat velen van hen deze Kerst nog gewoon in de jeugdgevangenis zitten, tot verdriet van hun ouders.

Harriët Salm

een van de reacties:

In 1951 werd ik schuldeloos ruim 2 jaar opgesloten in een rijks opvoedings gesticht. Redenen, ik werd jarenlang sexueel misbruikt door mijn broers, en mammie vond het beter om dit te doen, voordat ik per ongeluk zwanger werd van die viespeuken.

Ik heb mijn ouders om hulp geschreeuwd, en dit was hun hulp. Ik sliep boven, en die beiden heren ook, dus die konden jarenlang hun gang gaan. Mijn hele leven is kapot gemaakt, ik kan dit niet vergeten, op deze dag 24 december werd ik daar binnen gebracht n.m. Het zou ruim 2 jaar duren voordat ik vrij kwam, na een poging tot zelfdoding. Mijn leven is een hel, en heb een chronische PTSS daardoor.Yasmine, Amsterdam, (24-12-2007, 10:03:21 uur)